گردشگری کلید توسعه موفقیت و رفاه
سازمان جهانی جهانگردی روز گردشگری امسال را «یک میلیارد گردشگر؛ یک میلیارد فرصت» نام نهاده است.
این شعار بیش از هر چیز مبین توجه به نقش صنعت گردشگری در توسعه به مفهوم همه جانبه آن است. این روز را در ایران «هر گردشگر، یک فرصت» برای آشنایی با ایران نامگذاری کردهایم. با این هدف که با نگاهی نو، نظر جامعه ملی به ویژه صاحبنظران، تصمیمسازان، تصمیمگیران، و فعالان و دستاندرکاران بخش به این حوزه کارساز و موثر جلب شود. در این خصوص نکاتی شایان گفتن است: الف- حدود چهار دهه پیش روز 27سپتامبر (5 مهر ماه) از سوی سازمان جهانی جهانگردی با هدف افزایش آگاهی عمومی در زمینه ارزشهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گردشگری به عنوان روز جهانی جهانگردی انتخاب شد. طی دوره یاد شده، گردشگری همپای پیشرفت تمدن، اختراع فناوریهای نوین و امکانات و ابزار و تسهیل سفر به طور روزافزون رشد داشته و مورد توجه قرار گرفته است. برابر گزارش سازمان جهانی جهانگردی در سال 2014 تعداد یک میلیارد و 133میلیون نفر در جهان با اهداف مختلف به گردشگری و سفر رفتهاند. در سال 1950تعداد گردشگران جهان 25میلیون نفر بوده است.
بر همین اساس درآمد گردشگری از 2میلیارد دلار در سال 1950 به رقم یک تریلیون و 245میلیارد دلار در سال 2014 افزایش یافته است. طبق گزارش، سهم بازارهای نو ظهور اقتصادی از 30درصد در سال 1980به 45درصد در سال 2014 رسیده و انتظار میرود به 57درصد یعنی رقمی حدود یک میلیارد گردشگر ورودی بینالمللی در سال 2030 افزایش یابد. توجه به سایر شاخصهای اعلام شده در آن گزارش نیز تاملبرانگیز است: از هر 11شغل یکی در صنعت گردشگری است؛ 9درصد تولید ناخالص داخلی کشورها (مستقیم، غیرمستقیم؛ و القایی)؛ و 6درصد صادرات جهانی مربوط به گردشگری است؛ ارزش صادرات گردشگری سالانه 1.5تریلیون دلار است
ب- بنا به توصیههای پانل تخصصی سازمان ملل در پایداری جهانی، اهداف توسعه هزاره سوم تا 2015 باید با اهداف توسعه پایدار جایگزین شود. چهار رکن اصلی این اهداف عبارتند از: حذف فقر شدید؛ پایداری زیست محیطی؛ مشارکت اجتماعی؛ و حکمرانی خوب؛ به این معنی که منافع حاصل از پیشرفت فناوری و حکمرانی خوب باید برای همگان در دسترس باشد. سازمان جهانی به مساله گردشگری- به هر گردشگر- به عنوان یک فرصت مینگرد. فرصت از این حیث که گردشگری در بعد اجتماعی میتواند مولفهیی برای ارتباطات، تبادل فرهنگ، گفتوگو، شناخت، تعامل و مدارا، توزیع ثروت و رونق متوازن اقتصادی، همزیستی مسالمتآمیز و بهتبع آن بنیانی برای گسترش و پایداری صلح و ثبات در جهان، هموار شدن زمینه تعالی و ارتقاء شاخصهای توسعه انسانی باشد.
ج-سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری با هدف گرامیداشت این روز و ترویج سفر، اطلاعرسانی از ظرفیتها و عطف توجه عمومی به صنعت گردشگری کشور، برگزاری برنامههای متنوعی را با رویکرد: «همدلی و همزبانی» ازجمله: مراسم با حضور مقامات دولتی و سفرای خارجی مقیم تهران؛ دومین جشنواره مشارکت ملی گردشگری؛ نمایشگاه تخصصی گردشگری؛ برگزاری مسابقه فرهنگی در چهار زمینه: عکس، خاطرهنویسی، فیلم و ایدههای نو در گردشگری؛ بازدید رایگان شهروندان از موزهها؛ برگزاری آیینهایی با نام «شبهای فرهنگی»؛ تورهای رایگان؛ تقدیر و تجلیل از برترینهای صنعت گردشگری در سطح ملی و استانی و رونمایی از طرحهایی به عنوان ارتقاء خدمات گردشگری را برنامهریزی کرده است.
د- از شاخصهایی که امروزه به عنوان معیار توسعه جوامع شناخته میشود، «شادمانی ملی» (GNH) است. چهار شاخص عمده رشد شادمانی ملی عبارتند از: توسعه اجتماعی – اقتصادی عادلانه و پایدار؛ حفظ محیط طبیعی؛ مدیریت اقتصاد و امور عمومی؛ حفاظت از ارزشهای فرهنگی. برابر گزارش سازمان جهانی جهانگردی بیش از نیمی از بازدیدها در سال 2014 با هدف گذران اوقات فراغت (53درصد- 598میلیون نفر) انجام شده است. بشر امروز در قبال مسائل و معضلات فراوان زندگی شهری و تهدیدهای سلامت انسان از ناحیه گسترش صنعت و پیامدهای منفی آن بیش از هر چیز به تقویت روحیه شادمانی و تمدد نیازمند است. گردشگری به ویژه با اهتمام به حفظ محیط زیست و حفظ طبیعت از اساسیترین راههای چاره برای حل این مشکلات است.
ه-سالانه 5 تا 6 میلیارد گردشگری بومی انجام میشود. این یعنی یک سفر به ازاء هر 1.2نفر از جمعیت جهان. در ایران سالانه حدود 40میلیون سفر داخلی انجام میشود. یعنی تقریبا به ازاء هر دو نفر، یک سفر که مبین نرخ پایین سفر داخلی در قیاس با میانگین جهانی است. به علاوه در سال 2014 به لحاظ وسیله سفر 54درصد سفرهای بینالمللی با هواپیما انجام شده است. مقایسه زیرساختها و ناوگان حمل و نقل در بخشهای مختلف گردشگری گویای عدم تناسب زیرساختهای موجود با نیاز و اهداف پیشبینی شده در کشور است. بنا به پیشبینی سازمان جهانی، چشمانداز 2015بیشترین رشد در گردشگری را در آسیا و اقیانوسیه نشان میدهد.
باور ما بر این است که ورود هر گردشگر، فرصت ارزشمندی است برای کشورمان. با توجه به عزم ملی برای توسعه این صنعت به عنوان جایگزین برای کاهش وابستگی به اقتصاد نفتی لازم است مجموعه دستاندرکاران صنعت: دولت، بخش خصوصی، کارشناسان، پژوهشگران و صاحبنظران به صورت یکپارچه و همسو به رفع کاستیها و تحقق اهداف تعیین شده در این بخش توجه ویژه کنند. به باور ما تحقق اهداف تعیین شده دشوار نیست اگر عزم ملی به وجود آمده در دولت تدبیر و امید با همدلی و همزبانی دستاندرکاران صورت عینیت بیابد.